ضایعات شوفاژ چیست و چگونه به وجود می‌آید؟
فهرست محتوا
سالهاست که بخاری‌های قدیمی و وسایل سنتی برای تامین گرما در محیط، جای خود را به شوفاژ ها داده‌اند. این وسیله مشکلات زیادی را از بشر حل کرده که شاید یکی از مهم‌ترینش، جلوگیری از خطرات احتراق باشد. بدنبال فراگیرشدن استفاده از این ابزار گرمایشی، قطعا باید به حال فرسودگی و ضایعات شوفاژ نیز فکری کرد. بنابراین بشر در مدت کوتاهی پس از معرفی رادیاتور ها به جامعه، به فکر جمع‌آوری ضایعات و بازیافت آن افتاد. بازیافت قطعات فلزی بکاربرده شده در این وسایل در کنار بازیافت ضایعات آهنی مورد اهمیت واقع شد.
اما جنس رادیاتورها از چیست؟ برای جمع آوری و یا خرید و فروش ضایعات آن، باید ابتدا بدانیم شوفاژها از چه چیزی ساخته می‌شوند؟ در این مقاله ما توضیحات لازم برای آگاهی بخشی را در اختیار شما قرار می دهیم.
شوفاژ چیست؟
رادیاتورها (Radiator) نوعی وسیله‌ی گرمایشی هستند که امروزه برای گرم کردن بسیاری از خانه‌ها به کار برده می‌شوند. حرارت این وسایل از طریق لوله‌های حاوی آب گرمی که در داخل محفظه‌ی آن چرخش می‌کند، تامین می‌شود. از طریق فرایندهای طبیعی انتقال حرارت، نهایتا این گرما به محیط منتقل می‌شود. این فرایندها می‌توانند جریان همرفتی و یا تابشی باشند.
در طی فرایندهای گرمایشی شوفاژ، جریان هوای غیر مستقیم در فضای اتاق به انتقال گرما به بخش‌های مختلف کمک می‌کند. آب گرم در درون محفظه‌ی این وسایل، از طریق پکیج یا موتورخانه تولید و به حرکت درمیاید. رادیاتورهای فلزی یا نیمه فلزی، توسط کارخانه‌های مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شوند.
از این وسایل گرمایشی می‌توان در محیط کار، منازل، مدارس، دانشگاه‌ها، ادرات و اقسام محل‌های سرپوشیده استفاده نمود. بدیهی است پس از مدتی استفاده، مانند هر وسیله ی دیگر فرسوده و کهنه می‌شوند. زمانی که نیاز به دور انداختن رادیاتورها و تعویض آن‌ها با سیستم‌های جدید باشد، ضایعات شوفاژ تولید خواهند شد. ضایعات تولید شده جنس‌های مختلفی دارند که در ادامه توضیح خواهیم داد.
ضایعات شوفاژ را بنابر جنس آن‌ها، خریداری و بازیافت می‌کنند. بازیافت این محصولات بسیار حائز اهمیت است. زیرا علاوه بر کمک به جلوگیری از آلودگی محیط زیست، به حفظ سرمایه‌های ملی (منابع فلزات) نیز می‌پردازد.
تصویر 1- شوفاژ (رادیاتور) چیست؟
جنس شوفاژ از چه فلزی است؟
گذشته از مواد غیر فلزی که در ساخت رادیاتورها به کار می‌رود، بخش عمده‌ی آن را قطعات فلزی تشکیل می‌دهند. پس وقتی حرف از بازیافت و فراوری ضایعات شوفاژ می‌شود، فلزات بیشتر مورد توجه خواهند بود. اما این سوال مطرح می‌شود که جنس فلزات مورد استفاده در این وسایل چیست؟
جنس فلز عمده‌ی رادیاتور ها متفاوت است. فلز بکارگرفته شده می‌تواند آلومینیوم، فولاد، مس، چدن و حتی برنجی باشد. بنابراین شوفاژها قیمت متفاوتی خواهند داشت و بالطبع ضایعات آن‌ها نیز ارزش مختلفی دارند. اگر انتقال بهتر حرارت معیار اصلی باشد، طبیعتا فلز مس بهترین انتقال گرمایشی را دارد. اما به جهت قیمت بالای آن اصلا مقرون به صرفه نبوده و فلزات دیگر ارجح هستند.
به بیان بهتر قیمت تمام شده‌ی ساخت رادیاتور باید به گونه‌ای باشد که عموم مردم بتوانند آن را خریداری کنند. پس از مس، بیشترین بازده انتقال حرارت بر عهده‌ی آلومینیوم است. این فلز با وجود قیمت نسبتا پایین‌تر نسبت به مس، بهتر از عهده‌ی انتقال گرمای لوله‌های آب بر می‌آید. بعلاوه، دچار زنگ زدگی و خوردگی نشده و این به معنای مقاومت و عمر بالای محصول نهایی خواهد بود.
با این حال جنس فلز مورد استفاده به نوع آن بستگی داشته و ضایعات شوفاژ نیز به همین منوال مشخص می‌شوند.
انواع رادیاتور ها
رادیاتور آلومینیومی
این وسیله عمدتا در خانه ها و به شکل‌های متعارفی که می بینید، استفاده می گردد. از این شوفاژها در گرمایش خانه ها، اماکن عمومی، ادرات و مانند آن بهره می گیرند. آلومینیوم به جهت در دسترس بودن، قابلیت بازیافت، عدم اکسایش و در عین حال قیمت مناسب انتخاب شده است. این وسایل به طرز قابل توجهی سبک تر و شکیل تر از سایر انواع رادیاتور هستند. گاهی از سرب نیز در ترکیب این سیستم ها استفاده می شود.
رادیاتورهای فولادی
این گرم کننده‌ها برای تامین حرارت در برخی محل‌ها استفاده می‌شوند. ورقه‌های فولادی بکارگرفته شده در آن‌ها، بر خلاف آلومینیوم در معرض اکسایش و زنگ زدگی هستند. بنابراین لایه‌ای از جنس پلی استر آن‌ها را می‌پوشاند تا از خوردگی جلوگیری کند. سبکی در وزن، و قدرت بالای انتقال حرارت که در پکیج‌های آلومینیومی موجود است، در این وسایل نخواهد بود.
نوع توسعه یافته تر و پیشرفته تر شوفاژهای فولادی، رادیاتورهای پانلی یا پنلی نامیده می شوند.
تصویر 2- انواع رادیاتور
رادیاتورهای قرنیزی
این وسیله، دارای آلیاژهای آلومینیومی است که مانند پوسته‌ای در جلوی سیستم‌های طولی قرار می‌گیرد. ساختار ایجاد شده در این سیستم، دما را به طور یکنواخت توزیع کرده و در مصرف انرژی صرفه جویی خواهد کرد.
رادیاتورهای شیشه‌ای
تکنولوژی‌های جدید و نیاز افزاینده در سلیقه‌ی مردم برای افزایش ظرافت و زیبایی در وسایل منزل، تولید کنندگان را به سمت وسایل متفاوت با قبل سوق داده است. یکی از این وسایل متفاوت ساخت رادیاتورهای شیشه‌ای است! با استفاده از این وسایل با یک تیر، دو نشان خواهید زد. هم جزئی تزیینی به دکوراسیون داخلی منزل خود اضافه کرده‌اید، و هم گرمایش مورد نیازتان را تامین می‌کنید.
انواع متعدد دیگری از سیستم‌ها وجود دارند؛ دکوراتیو، حوله خشک کن (از جنس فولاد یا استیل، شیشه و آلومینیوم) و اقسام دیگر. هریک از این‌ها از جنس خاصی ساخته شده‌اند. اما عمده ترین مصرف این وسایل منجر به تولید ضایعات شوفاژ آلومینیوم و فولاد می‌شود.
تصویر 3- خرید و فروش ضایعات شوفاژ
زمانی که رادیاتورها فرسوده و از کار افتاده شدند، نیاز به تعویض و جایگزینی آن‌ها احساس می‌شود. در چنین شرایطی مقدار زیادی ضایعات شوفاژ از جنس آلومینیوم و فولاد تولید می‌گردد که باید فراوری شود. مراکز جمع آوری ضایعات فلزی این قراضه‌ها را خریده و به بازیافت کنندگان به فروش می‌رساند. در کارخانه های بازیافت، ضایعات دریافت شده وارد کوره ها و تجهیزات شده و فراوری می گردند.
