فهرست محتوا
آیا تا به حال به این مساله فکر کردهاید که پس از اتمام عمر مفید یک هواپیما و عدم کارایی آن چه سرنوشتی خواهد داشت؟ اگر ثابت شود که یک هواپیما دیگر کارکرد بهینهی خود را نداشته و باید اسقاط شود، چه آیندهای در انتظار آن همه مواد تشکیل دهنده خواهد بود؟ آیا تمهیداتی برای بازیافت هواپیما وجود دارد؟
وقتی از بازیافت هواپیما صحبت میکنیم، در واقع انتظار انجام شدن فرایندهای برداشت قطعات تشکیل دهنده و مواد مورد استفاده از هواپیماهای اسقاطی است. سپس این قطعات را که میتوانند از جنسهای مختلف باشند، برای عملیاتهای بازیافت به کار میگیرند تا قطعات جدید بسازند. صنعت هواپیماسازی در بسیاری از کشورهای جهان برای کاهش هزینهها و همینطور سازگاری با محیط زیست، به بحث بازیافت کردن هواپیماها بسیار اهمیت میدهد.
با وجود تمام مزایایی که بازیافت هواپیماها به ارمغان میآورند، زمانی که به 12000 فروند هواپیمایی که قرار است در طی دو دههی آینده از بین برود فکر میکنیم، به اهمیت و ارزش که نقش بازیافت در این میان ایفا میکند، بیشتر پی میبریم. این تعداد زیاد هواپیمایی که دیگر قابل استفاده نبوده و میبایست با هواپیماهای جدید و پیشرفتهتر جایگزین شوند، نیاز به راهکارهایی مشخص و تجهیزاتی کافی برای بازیافت دارند.
بازیافت کنندههای هواپیما قطعات و مواد مختلفی را از ساختمان هواپیما استخراج میکنند. این قطعات شامل موارد زیر میشوند:
برای روند بازیافت هواپیما، این قطعات در طی مراحل مختلف از ساختمان هواپیما حذف و خارج میشوند تا در صورت بازیافت، مورد استفادهی مجدد قرار گیرند. با ارزشترین قطعات در این بین، معمولا موتورها و قطعاتی هستند که میتوانند مجددا مورد استفاده قرار گرفته یا برای بازسازی قطعهای از هواپیما به کار گرفته شوند. قطعات فلزی و غیر فلزی مذکور که از هواپیما استحصال میشوند، ارزش بالایی دارند که موجب سودآوری عملیات بازیافت خواهد شد. به خصوص اگر هواپیما سوابق نگهداری دقیقی از تاریخچهی آن قسمتها داشته باشد.
البته لازم به ذکر است که بازیابی مواد دیگر از لاشه یا پوستهی یک هواپیما نسبت به بازیابی قطعات آن، سود کمتری دارد. در حالی که صنایع بازیافت کننده هواپیماها هنوز صنعت جوانی است، با افزایش تعداد هواپیماها برای مدت زمان معین در آینده، بازیافت هواپیما به یک اولویت اصلی برای کشورها و به ویژه کشورهای تولید کنندهی هواپیما تبدیل شده است.
فرآیند بازیافت هواپیما با فعالیت شکستن و تجزیهی غیر مخرب قطعات سازنده آغاز میشود. ابتدا، برخی از وسایل که به راحتی قابل جابجایی هستند، مانند صندلیهای مسافری، موتورها و سایر اجزای آن جدا و برداشته میشوند. در نهایت، فقط پوسته یا همان بدنهی هواپیما بر جا باقی میماند. در آن لحظه، یک بیل مکانیکی بزرگ پوستهی گسترده هواپیما را تخریب میکند. پس از جدا شدن قسمتهای مختلف پوسته و خرد شدن به قطعات کوچک، آنها برای مرحله بعدی بازیافت منتقل میشوند.
انواع مختلف فلز برای بازیافت و همچنین پلاستیک بین قطعات هواپیما وجود دارد، بنابراین یک فرآیند مرتب سازی و جداسازی اساسی در این رابطه لازم است. برای مثال از آهنربای قدرتمندی برای جدا کردن ضایعات آهنی و فولاد از آلومینیوم و پلاستیک استفاده میشود. بررسی دستی نهایی، انجام شدن صحیح مرتب سازی بدون خطا از کلیه مواد را تضمین میکند. هنگامی که برای بازیافت هواپیما همه چیز از هم جدا شد، هر یک از این مواد به جریانهای بازیافت مجزا هدایت میشوند. سرانجام، این فلزات بازیافت شده ممکن است به عنوان ماده اولیه برای تولید طیف وسیعی از کالاها معرفی شوند.
پس از بازیابی و پردازش، از مواد قابل استفاده مجدد از پیکر هواپیماهای قدیمی برای تولید محصولاتی مانند تخته یا صفحهی مدار، رایانه و تلویزیون استفاده میشود. بازیافت هواپیما میتواند در گسترهی وسیعی از ابزار و لوازم عملی باشد.
برخی از قطعات هواپیما برای استفاده مجدد در هواپیماهای جدید قابل بازیابی یا مرمت هستند. استفاده از قطعات هواپیمای قدیمی مانند چرخ دستیهای آشپزخانه، سینیها و سطلهای بالاسری در موقع ساخت هواپیماهای جدید میتواند به تولید کنندگان هواپیما کمک کند تا هزینهها را کنترل کنند.
در حقیقت، هواپیماها به طور فزایندهای برای برداشت قطعات بازنشسته میشوند، که میتواند درآمد بیشتری از فروش دست نخورده داشته باشد. همینطور میتوان گفت هواپیماها به طور مداوم و روبه رشد، به گونهای طراحی میشوند که قابلیت استفاده مجدد و بازیافت را داشته باشند.
بازیافت، نیازهای دفن زباله، مصرف منابع طبیعی و تقاضای انرژی بیشتر برای تولید از مواد اولیه را کاهش میدهد. از طرفی یک حرکت مثبت در جهت حفظ محیط زیست از آلودگی ناشی از انباشت ضایعات و زبالهها خواهد بود. چرا که دفع زبالههای هواپیما در هر نقطه از محیط زیست باعث افزایش آلودگی هوا، آب و خاک میشود. از طرفی با جریان یافتن چرخه بازیافت هواپیما، استفاده از هر ماده برای دفعات مکرر امکان پذیر شده و در مصرف منابع طبیعی تا حد امکان صرفهجویی خواهد شد.
انجمن بازیافت ناوگان هواپیما (AFRA ) به عنوان پیشرو در انجمن تجارت جهانی به ترویج و پیگیری بهترین روشهای زیست محیطی در بازیافت و نجات قطعات و مواد هواپیما شناخته شده است. این شرکت در سال 2006 میلادی برای اطمینان از پایداری مدیریت موتورهای هواپیما و بدنهی آنها در پایان عمر تأسیس شده است. این تنها اتحادیه تجاری غیر انتفاعی است که شرکتهای عضو در پردازش هواپیمای تجاری در هنگام پایان عمرشان (بازیافت هواپیما) فعالیت میکنند. AFRA تجربیات جمعی همه اعضای خود را به عنوان بهترین روش مدیریتی، مدیریت، جمع، متحد، منتشر و تبلیغ میکند. AFRA همکاری و ارتباط بیشتر بین کلیه شرکتهای عضو خود را تضمین میکند. تا به امروز، شرکتهای عضو این کشور در بازگشت 2000 فروند هواپیما به بازار مشارکت داشتهاند.
AFRA تخمین میزند که طی 20 سال آینده، 12000 هواپیما به ارزش 1.3 تریلیون دلار در پایان عمر قرار میگیرند. در حال حاضر، 80-85 درصد از هواپیماها بازیافت میشوند که این آمار در چند سال پیش کمتر از 50 درصد بود. به مرور، صنایع مسئول و دخیل در بازیافت هواپیما ترقی کرده و رو به جلو پیش خواهند رفت.